صفحه اصلی زبان فارسی

75. پرسش: چرا قرآن در آیه 61 سوره بقره در رابطه با کشتن انبیاء می گوید «وَيَقْـتـُلـُونَ الـنـَّـبِـيّـِيـنَ بِـغـَيـْرِ الْـحَـقِّ »، ولی در آیه 21 سوره آل عمران می گوید « وَيَـقـْتـُلـُونَ الـنـَّبـِيـِّيـنَ بِغـَيـْرِ حَـقٍّ »؟ چرا در اولی گفته «الـحَـقّ » ولی در دومی گفته « حَـقّ »؟ و چرا در همان سوره آل عمران گفته: وَ يَـقـْتـُلـُونَ الاََنـْبـِيـَاءَ بِغـَيـْرِ حَـقٍّ »؟ چرا اینجا گفته «انبیاء» ولی در آیات قبلی گفته «نبیین»؟

پاسخ: واژه «حَـقّ» نکره است و «الحقّ» معرفه است. معرفه یعنی: چیزِ مشخص و موردِ نظر (مانند: این کتاب، آن کتاب)، و نکره یعنی: چیزِ نامشخص و غیر مورد نظر (مانند: کتاب. کتاب نامی کلی برای همه کتابها است، شامل همه کتابها میشود و کتابِ خاصی را برای شنونده تداعی نمی کند).

«بِـغـَيـْرِ الْـحَـقِّ» یعنی: آن دلیلی که مطرح میکنند بی جا و بی مورد است، و « بِغـَيـْرِ حَـقٍّ » یعنی: هر دلیلی که مطرح کنند  بیجا و بیمورد است. و معنی جملات مزبور چنین است:

«وَ يَقْـتـُلـُونَ الـنـَّـبِـيّـِيـنَ بِـغـَيـْرِ الْـحَـقِّ »: و با طرح دلیل یا دلایل بیجا و بیمورد انبیاء را می کشند. (یعنی آن دلیل و انگیزه مشخصی که برای کشتن انبیاء مطرح کرده اند بی جا و بیمورد و غیر منطقی بوده است).

«وَ يَـقـْتـُلـُونَ الـنـَّبـِيـِّيـنَ بِغـَيـْرِ حَـقٍّ »: و با هر دلیل بی جا و بیموردی انبیاء را میکشند. (یعنی هر دلیلی که برای کشتن انبیاء ارائه داده شود دلیلی بیجا و بیمورد و غیر منطقی است. یعنی وقتی پیامبری می آید، هر کسی خواست می تواند به او ایمان بیاورد و هر کسی نخواست می تواند نیاورد، ولی خودِ درستی یا نادرستی پیامبری وی به کسی ارتباط ندارد و کسی حق کشتنِ وی را ندارد).

چرا در جائی گفته « وَ يَـقـْتـُلـُونَ الـنـَّبـِيـِّيـنَ» ولی در جائی دیگر گـفـته« وَ يَـقـْتـُلـُونَ الاََنـْبـِيـَاءَ»؟

«نـبـیّـیـن» برای جمع قلت است (یعنی جمع تعداد کم)، و «انـبـیـاء» برای جمع قلّت و کثرت هر دو است (یعنی هم برای جمع تعداد کم است و هم برای جمع تعداد زیاد).

وقتی قرآن می خواهد از زیادی گناهان کسانیکه پیامبران را می کشته اند صحبت کند می گوید «انبیاء»، ولی وقتی کمی یا زیادی گناهان مورد نظر ندارد از واژه « نبیّین» استفاده می کند.